Asenkron motorlar endüstride en çok kullanılan elektrik makineleridir.Çalışma ilkesi bakımından asenkron motorlara endüksiyon motorlarıda denmektedir.Asenkron motorların çalışmaları sırasında elektrik arkı meydana gelmez.Ayrıca diğer elektrik makinelerine göre daha ucuzdurlar ve bakıma daha az ihtiyaç duyarlar.Bu özellikler asenkron motorların endüstride en çok kullanılan motorlar olmalarına neden olmuştur.Asenkron makineler endüstride genellikle motor olarak çalıştırılırlar,fakat belirli koşulların sağlanması durumunda generatör olarakta çalıştırılabilirler.Asenkron makineleri senkron makinelerden ayıran en büyük özellik dönme hızının sabit olmayışıdır.Bu hız motor olarak çalışmada senkron hızdan küçüktür.Makinenin asenkron oluşu bu özellikten ileri gelmektedir.Asenkron motorlar genel olarak stator ve rotor olmak üzere iki kısımdan oluşurlar.Stator,asenkron motorun duran ,dönmeyen kısmıdır.Rotor ise dönen kısımdır.
Asenkron motorun statoru;gövde,stator-sac paketleri ve stator sargılarından oluşmuştur.Rotoru bilezikli asenkron motorun rotoru stator içinde yataklanmıştır.Rotor mili üzerinde rotor sac paket ve döner bilezikler bulunur.Rotor sac paket üzerine açılmış oluklara rotor sargıları döşenmiştir.Hemen hemen bütün rotorlarda üç faz sargısı bulunmaktadır.Bu sargılar genellikle yıldız ,ender olarakda üçgen bağlanırlar.Bazı durumlarda rotorlarda çift faz sargısınada rastlanmaktadır.Bu tür sargılar motor içerisinde V devresi şeklinde bağlanırlar.İster çift ister üç sargılı olsun ,sargı uçları rotor üzerinde bulunan döner bileziklere bağlanır.Döner bileziklerle,akım devresi arasındaki bağlantı kömür fırçalar yardımıyla sağlanır.Sincap kafesli asenkron motorun ise rotor sac paket oluklarında sargılar yerine alüminyum yada bakırdan yuvarlak ve kanatçık şeklinde çubuklar bulunur.Bu çubuklar her iki ucundan kısadevre bilezikleriyle elektriksel olarak kısadevre edilmiştir.
Asenkron motorun birçok özel yapım türü vardır.Rotoru dışarda,statoru içerde bulunan dış rotorlu asenkron motor,ayrıca rotor sargısı bulunmayan kütlesel rotorlu asenkron motor,iki fazlı asenkron motor,iki fazlı servo motor,eylemsizlik momentinin çok küçük olması istenilen durumlarda ve rotoru alüminyum veya bakırdan boş bir silindir olan ferraris motoru vb.Kafesli ve bilezikli asenkron motor dahil bütün yapım türleri arasında çalışma ilkesi bakımından fark yoktur.Sanayide ve birçok alanda büyük çoğunlukla kullanılan kafesli tip yapımı en kolay,en dayanıklı,işletme güvenliği en yüksek,bakim gereksinimi en az ve en yaygın elektrik motorudur.
Normal kafesli asenkron motorun sakıncası,kalkış momentinin nistepen küçük,kalkış akımının büyük olmasıdır.Bu sakıncayı gideren akım yığılmalı asenkron motorlarda kafes yüksek çubuklu,çift çubuklu gibi özel biçimlerde yapılır.Çok küçük ve küçük güçlerde yapılan tek fazlı asenkron motorlar da genellikle kafes rotorludur.Bilezikli asenkron motorun yararı,ek dirençler yardımı ile kalkış akımının istenildiği kadar azaltılabilmesi,kalkış ve frenleme momentinin arttırılabilmesidir.Şebekelerin çok güçlenmesi ile kalkış akımını sınırlamanın önemi azalmıştır fakat yüksek kalkış momenti ve uzun kalkış süresi bazı tahriklerde bilezikli asenkron motorun uygulanmasını gerektirebilir.
Bilezikli asenkron motorun döndürme momenti,stator ve rotorda oluşan döner alanların magnetik akılarına bağlıdır.Magnetik akılar sargılardan çekilen akımlarla doğru orantılı olduğundan ,döndürme momentinin motorun akım çekisine bağlı olduğu sonucuna varılır.Döner bilezikler kısadevre edildiği takdirde ,rotor akımı devresinde rotor sargılarının tepkin direnci (endüktansı) büyük ölçüde söz konusudur.Endüktif direnç halinde,rotorda endüklenen gerilim ile rotor akımı arasındaki faz farkı 90 olmaktadır.Ortaya çıkan bu faz farkı rotor döner alanını 90 derece kaydırır ve rotor döner alan kutupları ile stator döner alanının özdeş kutupları tam olarak karşı karıya gelir.Bunun sonucu yalnızca rotor mili yönünde etkiyen bir kuvvet ortaya çıkar ve rotorun dönmesi artık söz konusu olmaz.Ancak anlatılan bu oluşumlar sadece varsayımdır.Yani sargıların sadece tepkin direnci göz önüne alınarak ileri sürülmüştür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder